Αναζητώντας τους υπέρ πατρίδος θυσιασθέντες Καρπαθίους

Posted by on Jun 14, 2023 in Ιστορία | No Comments

Visits: 113

του Γιώργου Νικ. Τσαμπανάκη,
Καθηγητή Μ. Ε., και Ιστορικού Ερευνητή.

Αθήνα 14/6/2023

Ως αποτέλεσμα επίπονης προσωπικής έρευνας πολλών χρόνων με θέμα τους υπέρ πατρίδος θυσιασθέντες Καρπαθίους κατέστη δυνατή η συγκρότηση εδώ και καιρό του πληρέστερου, όπως αποδεικνύεται, ως σήμερα γνωστού καταλόγου των “Υπέρ Πατρίδος Θυσιασθέντων Καρπαθίων”, ο οποίος και κατατέθηκε για να δοθεί στην δημοσιότητα μέσω του από καιρό προγραμματισμένου για έκδοση επετειακού τεύχους του περιοδικού του Συλλόγου των Απανταχού Καρπαθίων (Πειραιά) “ΚΑΡΠΑΘΙΑΚΗ ΗΧΩ”[1].   Μια πρώτη εκδοχή της εργασίας αυτής, υπό μορφήν φωτογραφικού αφιερώματος με τίτλο “Στους γνωστούς και άγνωστους ήρωες της Καρπαθιακής ελευθερίας”, παρουσιάστηκε, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου του Συλλόγου των Απανταχού Καρπαθίων (Σ.Α.Κ.) καθηγητή κ. Ιωάννη Γ. Καραϊτιανού στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του εορτασμού της 71ης επετείου της Επαναστάσεως της Καρπάθου[2] (5η Οκτωβρίου 1944) που πραγματοποιήθηκε την 8η Νοεμβρίου 2015, στην αίθουσα του Πειραϊκού Συνδέσμου στον Πειραιά, με την πρωτοβουλία του Σ.Α.Κ. και με τη συνεργασία των υπόλοιπων Καρπαθιακών παροικιακών σωματείων της Αττικής.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι η συγκρότηση του συγκεκριμένου καταλόγου έγινε εφικτή μέσα:

  1. Από τη λεπτομερειακή αποδελτίωση όλων των γνωστών μελετημάτων που αφορούν την ιστορία της Καρπάθου.
  2. Από τη μεθοδική μελέτη των δημοσιευμένων στον καρπαθιακό Τύπο σχετικών άρθρων.
  3. Από τη συστηματική έρευνα των αρχείων της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού.
  4. Από την εστιασμένη έρευνα των Αμερικανικών ηλεκτρονικών στρατιωτικών αρχείων.
  5. Από την προσεκτική προσέγγιση των προσφερόμενων πηγών του διαδικτύου.
  6. Από την ανάλυση των καταλόγων των ονομάτων των προσώπων που βρίσκονται αναγραμμένα στα κατά καιρούς ανεγερθέντα μνημεία του νησιού μας.

Τέλος, από την αυτοπρόσωπη έρευνα και καταγραφή μαρτυριών πολλών αξιόπιστων και ενημερωμένων προσώπων απ’ όλα τα χωριά της Καρπάθου, στα οποία και οφείλονται θερμές ευχαριστίες για τη βοήθειά τους.

Είναι ανάγκη να εξηγηθεί επιπλέον ότι ο εδώ παρουσιαζόμενος κατάλογος συγκροτήθηκε με απόλυτη αμεροληψία στη βάση όσων προνοούν οι ισχύοντες νόμοι και οι σχετικές διατάξεις της Ελληνικής Πολιτείας[3] για την αναγνώριση της πατριωτικής δράσης των Ελλήνων, ιδιαίτερα μάλιστα αναφορικά με την περίπλοκη και εξαιρετικά ταραγμένη ιστορική περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και των όσων ακολούθησαν.

Αναφερόμαστε στο ζήτημα αυτό για να γίνει ευθύς εξ αρχής κατανοητό ότι στο πλαίσιο της παρούσας εργασίας παραμείναμε σταθερά -όπως είχαμε καθήκον- μακριά από πολιτικές επιλογές ή ιδεολογικές προκαταλήψεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη νηφαλιότητα της σκέψης και την ακεραιότητα των αναγκαίων αποφάσεων στο πολλαπλά ευαίσθητο αυτό θέμα. Δεν αγνοήσαμε όμως, σε πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις, τα επιβεβλημένα θέματα ηθικής τάξεως.

Είναι άξιο προσοχής ότι σε κάποιες περιπτώσεις συγκρότησης των έως τώρα γνωστών καταλόγων των υπέρ πατρίδος πεσόντων Καρπαθίων συναντούμε και τις ακόλουθες αξιοπερίεργες πρακτικές:

α. Ένταξη σ’ αυτούς ονομάτων προσώπων που έχασαν τη ζωή τους ως μέλη ένοπλων σχημάτων εξοπλισμένων από τις κατοχικές δυνάμεις, τα οποία έδρασαν στην κατεχόμενη Ελλάδα απέναντι σε αντιστασιακές οργανώσεις που υπάγονταν στη διοίκηση του Συμμαχικού στρατηγείου Μέσης Ανατολής (κυρίως σε μνημεία της μετεμφυλιακής περιόδου).

β. Ένταξη ονομάτων προσώπων που έχασαν τη ζωή τους λόγω της εκτιμώμενης συμμετοχής τους σε προπαρασκευαστικές διεργασίες συγκρότησης εξοπλισμένων από τις κατοχικές δυνάμεις ένοπλων πυρήνων στην κατεχόμενη Ελλάδα (κυρίως σε μνημεία της μετεμφυλιακής περιόδου).

γ. Ένταξη ονομάτων προσώπων που έπεσαν θύματα συμμαχικών βομβαρδισμών στη διάρκεια στρατιωτικών επιχειρήσεων.

δ. Ένταξη ονομάτων προσώπων αγωνισθέντων υπέρ πατρίδος τα οποία όμως έχασαν τη ζωή τους σε μεταγενέστερο χρόνο, εντελώς άσχετο με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις.

Να σημειωθεί ότι μετά το νόμο 1285/1982, που φέρει τις υπογραφές του Κωνσταντίνου Καραμανλή ως Προέδρου Δημοκρατίας και του Ανδρέα Παπανδρέου ως Πρωθυπουργού, με τον οποίο αναγνωρίστηκε οριστικά η Εθνική Αντίσταση, συνέβη το εξής παράδοξο. Ενώ από τη μια έπαψαν να αναγνωρίζονται ως αντιστασιακές οργανώσεις σχήματα που έδρασαν σε συνεργασία με τους κατακτητές στη διάρκεια της ξένης κατοχής, από την άλλη δεν αφαιρέθηκαν από τα μέλη τους τα οικονομικά και άλλα ωφελήματα που, περιέργως πως, αποκτήθηκαν κατά τη μετεμφυλιακή και κυρίως κατά τη δικτατορική περίοδο για λόγους κοινωνικού συμφέροντος, όπως χαρακτηριστικά ελέχθη τότε. Επομένως είναι εύλογο ότι η επίκληση της καταβολής τέτοιων επιδομάτων, συντάξεων κ.λπ. δεν πιστοποιεί την αντιστασιακή δράση των συγκεκριμένων προσώπων.

Επιπρόσθετα θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι στον δημοσιευόμενο κατάλογο συμπεριλαμβάνονται οι ακόλουθες κατηγορίες πεσόντων:

α. Όσοι συμπατριώτες μας έχασαν τη ζωή τους σε πολεμικά γεγονότα ως μέλη του Ελληνικού στρατεύματος, ως μέλη του Συντάγματος Δωδεκανησίων Εθελοντών, ως μέλη Ελληνικών αντιστασιακών οργανώσεων υπαγόμενων στο Συμμαχικό στρατηγείο της Μέσης Ανατολής, ως κρατούμενοι σε φυλακές ή στρατόπεδα συγκέντρωσης των κατακτητών ή στο πλαίσιο ποικίλων άλλων πατριωτικών γεγονότων.

β. Όσοι συμπατριώτες μας κατακρεουργήθηκαν ως άμαχοι σε πλείστες περιπτώσεις από τους πολεμίους για το λόγο και μόνον ότι υπήρξαν Έλληνες (Γενοκτονία του Μικρασιατικού Ελληνισμού 1914-1923[4]).

γ. Όσοι συμπατριώτες μας εκτελέστηκαν από τα γερμανικά ναζιστικά κατοχικά στρατεύματα, άσχετα από αιτίες, αφού απορρίπτεται ολοκληρωτικά και σε παγκόσμια βάση η ισχύς του εθνικοσοσιαλιστικού δικαιικού συστήματος. Γι’ αυτόν άλλωστε το λόγο κατά την προέλαση των συμμαχικών δυνάμεων απελευθερώθηκαν όλοι ανεξαιρέτως οι κρατούμενοι των κατοχικών αρχών άσχετα από το λόγο του εγκλεισμού τους.

δ. Όσοι συμπατριώτες έχασαν τη ζωή τους στις συγκρούσεις του αδελφοκτόνου σπαραγμού (4 Δεκεμβρίου 1944 – 29 Αυγούστου 1949) υπό τις διαταγές των διεθνώς αναγνωρισμένων Ελληνικών κυβερνήσεων.   Δεν περιλαμβάνονται ανάμεσα σ’ αυτούς οι συμπατριώτες που έχασαν τη ζωή τους στη διάρκεια των Δεκεμβριανών έχοντας την προγενέστερη στιγματισμένη ιδιότητα του “Χωροφύλακα άνευ θητείας”[5], μέλη ιδίως της Καρπαθιακής παροικίας του Πειραιά.

ε. Όσοι συμπατριώτες έπεσαν σε διατεταγμένη υπηρεσία ως μέλη των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας που υπάγονταν στις διαταγές των νομίμων κυβερνήσεων τόσο κατά τη διάρκεια των πολέμων, όσο προγενέστερα ή και μεταγενέστερα απ’ αυτούς.

στ. Όσοι συμπατριώτες έχασαν τη ζωή τους στον πόλεμο της Κορέας στο πλαίσιο της συμμετοχής του Ελληνικού εκστρατευτικού σώματος στη βάση των σχετικών αποφάσεων του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε.)[6].

ζ. Όσοι συμπατριώτες έπεσαν ως μέλη συμμαχικών στρατευμάτων σε κοινούς με τον Ελληνικό λαό αγώνες.

η. Τέλος, στον κατάλογο συμπεριλήφθηκαν, αφενός ο διακεκριμένος Παραστάτης Καρπάθου και Νήσων Χατζηλίας Οικονόμου ο οποίος έδωσε το 1829 τη ζωή του στην επιτέλεση του καθήκοντός του κι αφετέρου “τιμής ένεκεν” όσοι Συνέλληνες έχασαν τη ζωή τους σε στρατιωτικές επιχειρήσεις στη γη, στη θάλασσα ή στον αέρα της πατρίδας μας Καρπάθου με σκοπό την απελευθέρωση ή την υπεράσπισή της.

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ

Με αυτά ως δεδομένα ο συγκροτηθείς κατάλογος έχει ως ακολούθως:

ΚΑΡΠΑΘΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ

 

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ (1821 – 29)

(ΠΕΣΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΑΤΕΤΑΓΜΕΝΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ)

 

Παραστάτης Καρπάθου και Νήσων Χατζηλίας Οικονόμου (Απέρι)                                 Βωλάδα,                                                                                                  1829

 

Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

(1914 – 18)

 

  1. Βασίλειος Νικ. Βλαχάκης (Όλυμπος) 4/6/1918          
  2. Μιχαήλ Νικ. Βιτώρης (Μενετές) (Εξαφανίστηκε, Δοϊράνη) 5/9/1918
  3. Μιχαήλ Αντ. Φράγκος (Αρκάσα) (Εφονεύθη στο Σκρα) 17/5/1918
  4. Θεοχάρης Αν. Φράγκος (Αρκάσα) 27/11/1918  

 

ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ

(1919 – 22)

 

  1. Βασίλειος Α. Χατζημιχάλης (Όλυμπος) 1919 – 22
  2. Μιχαήλ Π. Μάτσος (Μεσοχώρι) 1919 – 22

 

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΟΣ ΑΝΤΙΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ

(1912 – 40)

 

  1. Νικόλαος Μιχ. Νιοτής (Όλυμπος) Απέρι              24/8/1922

 

Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

(1940 – 44) 

 

  1. Αντιπτέραρχος Παναγιώτης Β. Ορφανίδης (Απέρι), 32η Μοίρα Βομβαρδισμού, Καζακλάρ (Αμπελώνας) Λάρισας, 30/12/1940
  2. Ανθυπίατρος Μιχαήλ Εμμ. Μάλτας (Μεσοχώρι), 34ο Σύνταγμα, Πεστάνη Τεπελενίου, 20 (ή 28)/2/1941 
  3. Ανθυπολοχαγός Κίμων Κ. Ζαβόλας (Βωλάδα), μεταξύ Μήλου & Κιμώλου, 1941
  4. Κελευστής Α΄ (Μηχανικός) Βασίλειος Μ. Γεωργίου (Μενετές), Υποβρύχιο ΠΡΩΤΕΥΣ, Αδριατική, 29/12/1940
  5. Δεκανέας Ιωάννης Ν. Λεντάκης (Όλυμπος – Κάσος) 29ο Σύνταγμα Πεζικού, 4/1/1941
  6. Εμμανουήλ Ν. Παπαμανώλης (Όλυμπος) Ρόδος, 28/6/1943
  7. Κωνσταντίνος Β. Πρωτόπαπας (Όλυμπος)                                  Ι Ελληνική Ταξιαρχία,    μάχη του Ελ Αλαμέϊν, 25/10/1942
  8. Εμμανουήλ Ν. Χατζημανώλης (Όλυμπος) Σύνταγμα Δωδεκανησίων  Εθελοντών (;), 1940 – 41
  9. Πέτρος Μπενετάνος (Μεσοχώρι εκ μητρός) 1940 – 41 (Αγνοούμενος Βορειοηπειρωτικού Μετώπου)
  10. Εμμανουήλ Μηνά Οικονομίδης (Πυλές) Ι Ελληνική Ταξιαρχία, περιοχή του Ελ Αλαμέϊν, 12/9/1942      
  11. Ιωάννης Εμμ. Παπαγιάννης (Πυλές) 12ο Σύνταγμα Πεζικού, περιοχή Αγ. Σαράντα, 3/12/1940
  12. Αχιλλεύς Ι. Δασκαλάκης (Μενετές) Ναύτης Π. Ν., Αιγαίο Πέλαγος (1943)
  13. Εμμανουήλ Κων. Μανδηλάς (Μενετές) Σύνταγμα Δωδεκανησίων Εθελοντών, 1940 – 41
  14. Ιωάννης Γεωρ. Μαρής (Μενετές)                                                      Σύνταγμα Δωδεκανησίων Εθελοντών, Λαμία, 7/5/1941 (;)
  15. Μιχαήλ Κων. Νουάρος (Μενετές) Σύνταγμα Δωδεκανησίων Εθελοντών, Λίμνη Οστρόβου, 7/4/1941
  16. Νικόλαος Σ. Σακελλαρίδης (Μενετές) Μέση Ανατολή,  Β΄ Π.Π.
  17. Περικλής Ιωαν. Λεμονάς (Αρκάσα) Σύνταγμα Δωδεκανησίων Εθελοντών, 1940 – 41

 

ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ – Ε.Λ.Α.Σ.

(1941 – 44)

 

  1. Μανώλης Ι. Ματσάγκος (Σπόα – Βωλάδα) Θήβα
  2. Βασίλειος Ν. Παραγιός (Μενετές) Αιγαίο Πέλαγος (1943)
  3. Σταμάτης Μιχ. Χατζηγεωργίου (Μενετές) Αιγαίο Πέλαγος (1943)

 

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΡΠΑΘΟΥ

(ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1944)

 

  1. Γεώργιος Πολ. Βιτωρούλης (Μενετές) Μενετές           8/10/1944

 

ΚΑΡΠΑΘΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

 ΩΣ ΜΕΛΗ ΤΩΝ ΕΝΟΠΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΤΩΝ Η.Π.Α.

 (1917 – 1918) & (1941 – 1945)

 

  1. Σμηναγός Κων/νος Βασ. Γιανναράς (Κάρπαθος – Σύμη;)                                                              Ν. Γουϊνέα – Νότ. Ειρηνικός,                                                            8/8/1943
  2. Δίοπος (Μηχανικός) Ιωάννης Γ. Ιωαννίδης (Μεσοχώρι)    Τυρρηνική θάλασσα,                                                                       11/9/1943
  3. Υποδεκανέας Δημήτριος Ευθ. Δαλιάνης (Απέρι – Εύβοια)                           Νορμανδία – Γαλλία,                                                                         4/8/1944
  4. Εμμανουήλ Νικ. Νιοτής (Όλυμπος – Απέρι) Cantigny – Γαλλία,   20/6/1918
  5. Γεώργιος Ρουμπάκης (Απέρι – Πηγάδια)            Γαλλία,       Α ́ Π.Π.
  6. Κωνσταντίνος Μπέρτος (Απέρι) Β ́ Π.Π.
  7. Ιωάννης Μιχ. Βασιλειώτης (Όθος) Γαλλία,       Α ́ Π.Π.
  8. Φραγκίσκος Νικ. Σαΐτης (Όθος) Σαϊπάν – Βόρειες Μαριάννες Νήσοι – Ειρηνικός Ωκεανός,                  1944

 

ΚΑΡΠΑΘΙΟΙ ΑΜΑΧΟΙ ΚΑΤΑΚΡΕΟΥΡΓΗΘΕΝΤΕΣ

ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ

(1914 – 1922)

 

  1. Ιερέας Νικόλαος Α. Ανδρουλλάκης (Όλυμπος) (εκάη ζων) Σμύρνη    1922
  2. Εμμανουήλ Γ. Ορφανός (Μεσοχώρι) Σμύρνη    1922
  3. Ιωάννης Α. Φιλιππίδης (Απέρι)     Αϊδίνι    1919 
  4. Λάμπρος Φρ. Ζαννής (Απέρι)
  5. Μαρούκλα Γεωρ. Λαμπρινού (Απέρι), σύζυγος Λάμπρου Φρ. Ζαννή
  6. & οι έξι (6) θυγατέρες τους: Καλλιόπη (Απέρι), Ευδοξία (Απέρι), κ.λπ. (αγνοούμενοι της Μικρασιατικής Καταστροφής)                               Αϊδίνι   1922
  7. Κωνσταντίνος Καπετανάκης (Απέρι) &
  8. Βενετσιάνα Αλεξιάδη (Μενετές),
  9. η θυγατέρα τους Μαριγώ Κων. Καπετανάκη (Απέρι – Μενετές) (σύζυγος Νικολάου Εμμ. Χανιώτη (Όθος) )
  10. & τα τρία (3) τέκνα τους (Όθος – Απέρι/Μενετές) (εκάησαν ζώντες) Σμύρνη 1922

 

ΚΑΡΠΑΘΙΟΙ ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΕΣ

ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

(1941 – 1944)

 

  1. Βασίλειος Μιχ. Μπαλασάκης[7] (Όλυμπος)                                                         Εκτελέστηκε στην Αγ. Σωτήρα Μάνδρας Αττικής,                     9/8/1944
  2. Μανώλης Κων. Πιπέρης (Σπόα) Εκτελέστηκε στα Πηγάδια 2/11/1943
  3. Πάχος Βασ. Πιπέρης (Σπόα) Εκτελέστηκε στα Πηγάδια 2/11/1943
  4. Μανώλης Γεωρ. Σισαμής (Σπόα) Εκτελέστηκε στα Πηγάδια 2/11/1943
  5. Νικόλαος Ιωάν. Τριπολίτης[8] (Σπόα) 1943 – 44
  6. Ιωάννης Μιχ. Σταυράκης (Όθος)                                           Εκτελέστηκε στα Κούτελλα (Λακκί) Μενετών 1943 – 44
  7. Μιχαήλ Ιωάν. Φρέσκος (Μενετές)              Εκτελέστηκε στον Αγριοπηλά Μενετών 1943 – 44
  8. Νικόλαος Δημ. Γιαννοπουλάκης (Μενετές) Εκτελέστηκε στον Προφήτη Ηλία Μενετών 1943 – 44
  9. Κωνσταντίνος Μ. Ζαβόλας (Μενετές) Εκτελέστηκε στη Ρόδο       

 

ΚΑΡΠΑΘΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ

ΣΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ ΣΠΑΡΑΓΜΟ

ΜΕ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΟ

(1944 – 49)

                                                                                                       

  1. Υπoλοχαγός Αριστείδης Γεωρ. Διακογιάννης (Μενετές)                             (δηλώθηκε αγνοούμενος στη μάχη του Καρπενησίου)                 Καρπενήσι  1949
  2. Δεκανέας Παναγιώτης Περ. Χρυσοχέρης (Βωλάδα) (Εφονεύθη στο Τσάρνο του Γράμμου, ανήκε στο 594 Τ.Π.)                    25/8/1949
  3. Εθνοφύλακας Βασίλειος Ηλ. Γιαβάσης (Μενετές), Εξαφανίστηκε,   Αθήνα  1944     

 

ΚΑΡΠΑΘΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΤΗΣ ΚΟΡΕΑΣ

(1950 – 53)

 

ΜΕ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΟ

 

  1. Δεκανέας Βασίλειος Νικ. Χαρτοφύλαξ (Όλυμπος)          12/3/1953
  2. Νικόλαος Εμμ. Αναγνωστάκης (Όθος) 27/9/1951

 

ΜΕ ΤΙΣ ΕΝΟΠΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΩΝ Η.Π.Α.

 

  1. Ανθυπολοχαγός Ευριπίδης Δημ. Χρυσός (Απέρι) Σεούλ Κορέας 1952
  2. Υπαξιωματικός Νικόλαος Δ. Μάλλιος Πόλεμος Κορέας

  

ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΖΩΗΣ ΚΑΡΠΑΘΙΩΝ

ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΑΤΕΤΑΓΜΕΝΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ

ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΟ Ή ΣΤΑ ΣΩΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

 

  1. Υπίλαρχος Χρόνης Νικ. Καφετζιδάκης (Απέρι) 2/9/1939
  2. Υπομοίραρχος Νικόλαος Αντ. Ερίνης (Όλυμπος – Μεσοχώρι),  Λαμία       1952
  3. Ανθυπολοχαγός Γεώργιος Εμμ. Χαροκόπος (Μεσοχώρι) 1957

 

ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΖΩΗΣ ΚΑΡΠΑΘΙΩΝ

ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΑΤΕΤΑΓΜΕΝΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ

ΣΤΟΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΟ

 

  1. Νικήτας Ανδρ. Πρωτόπαπας (Πηγάδια, καταγωγή από Απέρι) Texas,  4/6/1943
  2. Εμμανουήλ (Μάνος) Μιχ. Σκoύλος (Απέρι) 1951 

 

ΣΥΝΕΛΛΗΝΕΣ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΕΝ ΚΑΡΠΑΘΩ      

                

ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΤΗΣ ΚΑΡΠΑΘΟΥ

ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΙΕΡΟΛΟΧΙΤΕΣ

Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 

 

  1. Δεκανέας Κωνσταντίνος Μιχ. Ψυλλής (εκ Παρπαριάς Χίου) Πρωνί Πυλών  25/8/1944     
  2. Στέργος Εμμ. Μανωλάς (εκ Σαλάκου Ρόδου) Πρωνί Πυλών  25/8/1944

 

 

ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΑΚΕΡΑΙΟΤΗΤΟΣ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ

ΠΕΣΩΝ ΑΕΡΟΠΟΡΟΣ

ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΟΣ ΨΥΧΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

(1955 – Σήμερα)

 

  1. Σμηναγός Κωνσταντίνος Ιωάν. Ηλιάκης (εκ Καστέλλου Ρεθύμνου Κρήτης)                        ανοιχτά του ακρωτηρίου Κάστελλος της Καρπάθου,                                      23/5/2006

ΕΠΙΜΕΤΡΟ

Όπως είναι εμφανές από την ανάγνωση του καταλόγου σ’ αυτόν περιλαμβάνονται, για την πληρέστερη ταύτιση των πεσόντων, οι στρατιωτικοί τους βαθμοί, η καταγωγή κατά χωριό (από Βορρά προς Νότον) του συνόλου σχεδόν των καταγεγραμμένων Καρπαθίων, οι ημερομηνίες και για πολλούς απ’ αυτούς και ο τόπος θανάτου ή θανάσιμου τραυματισμού τους.

Στη βάση αυτού ακριβώς του καταλόγου θα πρέπει να αναμορφωθεί στο εγγύς μέλλον το μνημείο των “Υπέρ Πατρίδος θυσιασθέντων Καρπαθίων”[9] που στήθηκε στην Πλατεία Ελευθερίας στα Πηγάδια από την “K.E.P.A.” (Karpathian Educational & Progressive Association) το έτος 1952 και ανακατασκευάστηκε από τον Καποδιστριακό Δήμο Καρπάθου το 2004. Κι αυτό γιατί ο λαξευμένος κατάλογός του, έχει μεγάλες παραλήψεις, πολλά λάθη και σοβαρές ανακρίβειες: περιλαμβάνει εικοσιτέσσερα (24) μόνο ονόματα Καρπαθίων σε αντίθεση με τα εβδομήντα οκτώ (78) ονόματα που παραθέτει ο παρών δημοσιευόμενος κατάλογος.

Το ίδιο ακριβώς θα πρέπει να συμβεί και με το υπό υλοποίησιν “Μνημείο των υπέρ Ελευθερίας της πατρίδος θυσιασθέντων Καρπαθίων”, την κατασκευή του οποίου στην πλατεία Καρπάθου του Πειραιά εξήγγειλε κατά την επετειακή εκδήλωση της 5ης Οκτωβρίου, που πραγματοποιήθηκε την 4η Νοεμβρίου 2018 στο κτίριο της Παλαιάς Βουλής στην Αθήνα, ο Πρόεδρος του Σ.Α.Κ. κ. Ι. Γ. Καραϊτιανός, σε συνέχεια της αποδοχής της σχετικής πρότασης[10]  που κατέθεσε στο Δ.Σ. του Συλλόγου ο γράφων ήδη από την 17η/11/2015.

Θα πρέπει κλείνοντας να αναφερθεί ότι ο παρατιθέμενος κατάλογος προέκυψε από την επεξεργασία ενός άλλου εκτενέστερου που περιλαμβάνει τα ονόματα των Καρπαθίων οι οποίοι απεβίωσαν διαπιστωμένα εξαιτίας των ποικίλων πολεμικών γεγονότων. Ο κατάλογος αυτός είναι μακροσκελέστατος και περιλαμβάνει επιπλέον:

  1. Τους συμπατριώτες που έχασαν τη ζωή τους συμμετέχοντας σε ένοπλα σώματα που εξόπλισαν οι κατοχικές δυνάμεις.
  2. Τους συμπατριώτες που έχασαν τη ζωή τους στη διάρκεια των Δεκεμβριανών έχοντας μέχρι τότε τη στιγματισμένη ιδιότητα του “Χωροφύλακα άνευ θητείας”, μέλη ιδίως της Καρπαθιακής παροικίας του Πειραιά.
  3. Τους συμπατριώτες που έπεσαν στον Εμφύλιο Σπαραγμό από τη πλευρά του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (Ε.Λ.Α.Σ.) και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (Δ.Σ.Ε.).
  4. Τους συμπατριώτες που υπήρξαν θύματα βομβαρδισμών (συμμαχικών κ.ά.) ή πολεμικών δυστυχημάτων εν γένει,
  5. Τους συμπατριώτες που έχασαν τη ζωή τους από την πείνα που προέκυψε ως συνέπεια των πολέμων.
  6. Τέλος, τους συμπατριώτες που έχασαν τη ζωή τους σε άλλα πολεμικά συμβάντα.

Ο εκτενέστερος αυτός κατάλογος περιλαμβάνει συνολικά περί τα εκατόν πενήντα (150) ονόματα προσώπων.

Για λίγα όμως μόνο απ’ αυτά τα πρόσωπα, για τα οποία δεν είναι απολύτως διευκρινισμένες ως τώρα οι συνθήκες και η ιδιότητα με την οποία έχασαν τη ζωή τους, υπάρχει ενδεχόμενο, μετά την αποσαφήνιση των σχετικών συμβάντων, να ενταχθούν -μεταγενέστερα έστω- στον κατάλογο των “Υπέρ Πατρίδος θυσιασθέντων Καρπαθίων”.

Για τον σκοπό αυτό εξάλλου είναι απολύτως ευπρόσδεκτες όλες εκείνες οι υποδείξεις που θα μας βοηθήσουν να ξεδιαλύνουμε ακόμη περισσότερο τα σχετικά θέματα και να καταλήξουμε στα τελικά συμπεράσματα.

Συνοδευτικά, τέλος, στο δημοσιευόμενο άρθρο παραθέτουμε και τις φωτογραφίες όσων πεσόντων συμπατριωτών μας κατέστη δυνατόν να εντοπιστούν είτε με τη βοήθεια της βιβλιογραφίας είτε με τη βοήθεια άλλων δημοσιευμάτων ή, τέλος, με την βοήθεια των συγγενών τους (τριάντα (30) τον αριθμό).

Από καρδιάς ευχαριστώ όλους ανεξαιρέτως τους συμπατριώτες που βοήθησαν καθ’ οιονδήποτε τρόπο στη συλλογή και επεξεργασία των στοιχείων του εξαιρετικά ενδιαφέροντος, όπως ελπίζουμε να αποδειχθεί, παρατιθέμενου καταλόγου.

Η όλη προσπάθεια αφιερώνεται στην ιερή μνήμη των Υπέρ Πατρίδος θυσιασθέντων Καρπαθίων συμπατριωτών μας και των Συνελλήνων που έπεσαν για την Κάρπαθο.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ (και μόνο) ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  1. Μιχ. Μιχαηλίδου-Νουάρου, “Ιστορία της νήσου Καρπάθου (Δωδεκανήσου): από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερον”, Αθήναι 1947 – 1949
  2. Μιχ. Μιχαηλίδου-Νουάρου, “Χρονικόν της νήσου Καρπάθου: Από του Ελληνοϊταλικού πολέμου (28 Οκτωβρ. 1940) μέχρι της ενσωματώσεως αυτής εις την Ελλάδα (1948)”, Πιττσβούργον Πεννσυλβανίας – Η.Π.Α., 1951
  3. Αναστασίου Ν. Φράγκου, “Κάρπαθος”, Αθήναι 1957
  4. Γεωργίου Μ. Γεωργίου, “Καρπαθιακά”, Πειραιεύς 1958
  5. Ιωάννου Γ. Οθείτη, “Η Επανάστασις Καρπάθου 1944”, Αθήναι 1965
  6. Βάσου Ν. Βασιλάκη,“Το Μεσοχώρι της Καρπάθου”, τ. Α ́, Αθήνα 1973
  7. Κων/νου Α. Μελά, Καρπαθιακή Προσωπογραφία Α ́, Καρπαθιακαί Μελέται, τ. 3ος, σ.σ. 80-86, Αθήναι 1984
  8. Στέλιος Γ. Βαλέτας – Ηλίας Εμμ. Βασιλαράς, “Σπόα, Ένα μικρό χωριό της Καρπάθου”, Αθήνα 2006
  9. Μανώλη Γ. Κασσώτη, “Η Κάρπαθος στο Β ́ Παγκόσμιο Πόλεμο”, Αθήνα 2007
  10. Μιχαήλ Π. Χιώτη, “Οι απανταχού της γης σύλλογοι Απεριτών Καρπάθου ΟΜΟΝΟΙΑ και το κοινωφελές έργο τους”, τ. Α ́ & Β ́, Αθήνα 2007
  11. Χαράλαμπος Μπαμπούνης, “Scarpanto Turbatus. Ένοπλη αντίσταση των Μενετιατών Καρπάθου τον Αύ- γουστο του 1922. Η αρίθμηση των οικιών και η απάλειψή της (τα λεγόμενα “νούμερα”), Κάρπαθος και Λαογραφία – Πρακτικά, Αθήνα 2008
  12. Ντίνος Αντ. Μελάς, “Ιστορία του Επαναστατικού Απελευθερωτικού Κινήματος Καρπάθου, 5 Οκτωβρίου 1944”, Αθήνα 2012
  13. Μανώλης Γ. Ορφανός, “Αναμνήσεις από τον πόλεμο (1943-1944)”, Ρόδος 2013
  14. Θεοχάρη Εμμ. Χαροκόπου, “Η Κατασκοπεία στη Κάρπαθο – το Μεσοχώρι Κέντρο της Κατασκοπείας”, Κάρπαθος 2014

 

ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΤΕΣ

Κάρπαθος:

  1. Όλυμπος: Μηνάς Εμμ. Ασπράκης, Ηλίας Ιωάν. Λεντάκης (†), Μαριγούλα Ξενικάκη – Κρητικού, Εμμανουήλ Μιχ. Νιοτής, Νίκος Κων. Παπαμανώλης, Γεώργιος Βασ. Φουντίδης (✝︎), Νικόλαος Βασ. Χαρτοφύλαξ.
  2. Σπόα: Ιωάννης Νικ. Κρητικός (✝︎), Βασίλειος Νικ. Κώτης, Μιχάλης Γεωρ. Ματσάγκος, Ευάγ. Κων. Τσαμπουνιέρης.
  3. Μεσοχώρι: Μανώλης Γεωρ. Μάλτας, Εμμανουήλ Γεωρ. Ορφανός, Κωστής Πετρ. Παραγιός, Μανώλης Ιωάν. Παραγιός, Φίλιππος Ηλ. Σταμπολής, Θεοχάρης Εμμ. Χαροκόπος.
  4. Βωλάδα: Κωνσταντίνος Βασ. Ζαβόλας, Ευαγγελία Κωστή – Ζαβόλα(✝︎).
  5. Απέρι: Μιχάλης Γεωρ. Μικρός – Μικροπανδρεμένος, Βενετία Μηνά Σκευοφύλακα, Μανώλης Μιχ. Τσαγκάρης, Μαριγούλα Χαλκιοπούλου – Χριστοδούλου, Στέλιος Περ. Χρυσοχέρης.
  6. Όθος: Μιχάλης Φρ. Χανιώτης, Μανώλης Γρηγ. Χατζηαντωνίου.
  7. Πυλές: πατήρ Καλλίνικος Μαν. Μαυρολέων, Γεώργιος Μιχ. Νισύριος.
  8. Πηγάδια: Μανώλης Γεωρ. Κασσώτης.
  9. Μενετές: Πολ(υχρόνης) Γεωρ. Βιτωρούλης, Μαρία Διακογιάννη – Χατζηδημητρίου, Νίκος Γεωρ. Μαστρομηνάς.
  10. Αρκάσα: Νίκος Ιωάν. Μηναδάκης, Μανώλης Κων. Λαμπρίδης.
  11. Ρόδος: Μιχάλης Γεωρ. Μανωλάς.
  12. Χίος: Κωνσταντίνος Γεωρ. Ψυλλίδης – Ψυλλής.

Αναφορές,  Σημειώσεις, Πηγές

[1] Το τεύχος αυτό είχε σχεδιαστεί να αφιερωθεί στα 75 χρόνια από το ξέσπασμα του Εθνικοαπελευθερωτικού Κινήματος της Καρπάθου που συντελέστηκε τον Οκτώβριο του 1944, πλην όμως η κυκλοφορία του καθυστέρησε αρκετά. Έτσι αποφάσισα να παραχωρήσω υπό μορφήν προδημοσίευσης, την περί ης ο λόγος εργασία, στην ιστοσελίδα “ΚΑΡΠΑΘΙΑΚΑ ΝΕΑ” (https://www.karpathiakanea.gr/yper-patridos-thisiasthentes-karpathioi/), ώστε να αναρτηθεί συμβολικά την 25η Μαρτίου 2021, εν όψει της συμπλήρωσης 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, ως ένας μικρός φόρος τιμής στη μνήμη των υπέρ πατρίδος αγωνισαμένων και τελειωθέντων Καρπαθίων.

[2]Στην παρουσίαση εκείνη είχα την πολύτιμη βοήθεια των φίλων Μιχάλη Γεωρ. Μικροπανδρεμένου και Μανώλη Μιχ. Τσαγκάρη, τους οποίους ευχαριστώ και απ’ αυτήν τη θέση.

[3] Νόμοι που εκδόθηκαν μεταπελευθερωτικά στη βάση των οποίων καθορίζεται η ιδιότητα των αντισταθέντων και αγωνισθέντων Ελλήνων στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Κάποιοι απ’ αυτούς ακυρώθηκαν, άλλοι τροποποιήθηκαν και άλλοι εξακολουθούν να ισχύουν:                          ΦΕΚ τ. Α΄, αρ.φ. 12/1945, Συντακτική Πράξις υπ’ αρ. 6, «Νόμος περί Εθνικής Αναξιότητος».

ΦΕΚ τ. Α΄, αρ.φ. 69/1945, Α.Ν. 217, «Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως διατάξεων τινών της υπ’ αρ. 6/1945 Συντακτικής Πράξεως».

ΦΕΚ τ. Α΄, αρ.φ. 224/1945, Α.Ν. 533, «Περί τροποποιήσεως, συμπληρώσεως και κωδικοποιήσεως της υπ’ αρ. 6 Συντακτικής Πράξεως περί επιβολής κυρώσεων κ.λπ. ως έχει τροποποιηθεί».

[ΦΕΚ τ. Α΄, αρ.φ. 105/1949, Α.Ν. 971, «Περί απονομής ηθικών αμοιβών εις τας Εθνικάς Ανταρτικάς Ομάδας και εις τας Εθνικάς Οργανώσεις Εσωτερικής Αντιστάσεως».

ΦΕΚ τ. Α΄, αρ.φ. 226/1949, Ν.Δ. 1104, «Περί κυρώσεως και τροποποιήσεως του υπ’ αρ. 971/1949 Α.Ν. «Περί απονομής ηθικών αμοιβών εις τας Εθνικάς Ανταρτικάς Ομάδας και εις τας Εθνικάς Οργανώσεις Εσωτερικής Αντιστάσεως».

ΦΕΚ τ. A΄, αρ.φ. 238/1951, Α.Ν. 1919, «Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως του δια του Ν.Δ. 1104/1949 κυρωθέντος Α.Ν. 971/1949 «Περί απονομής ηθικών αμοιβών εις τας Εθνικάς Αντάρτικας Ομάδας και Εθνικάς Οργανώσεις Εσωτερικής Αντιστάσεως»».

ΦΕΚ τ. A΄, αρ.φ. 298/1952, Ν. 2272, «Περί παρατάσεως προθεσμιών τινών του Α.Ν. 971/1949 «Περί απονομής ηθικών αμοιβών εις τας Εθνικάς Αντάρτικας Ομάδας και Εθνικάς Οργανώσεις Εσωτερικής Αντιστάσεως»».

ΦΕΚ τ. A΄, αρ.φ. 73/1969, Ν.Δ. 179, «περί Εθνικής Αντιστάσεως».

ΦΕΚ τ. Α΄, αρ.φ. 147/1971, Ν.Δ. 936, «περί τροποποιήσεως διατάξεων τινών του Ν.Δ. 179/1969  «περί Εθνικής Αντιστάσεως»».

ΦΕΚ τ. Α΄, αρ.φ. 11/1972, Ν.Δ. 1099, «περί αντικαταστάσεως της παραγράφου 6 του άρθρου 19 Ν.Δ. 179/1969 «περί Εθνικής Αντιστάσεως»».]

ΦΕΚ τ. Α΄, αρ.φ. 115/1982, Νόμος 1285, «Για την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης του Ελληνικού Λαού εναντίον των στρατευμάτων κατοχής 1941-1944».                                       ΦΕΚ τ. Α, αρ.φ. 136 /1983, Π.Δ. 379, “Επέκταση ευεργετημάτων Α.Ν. 971/1949 σε αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και λοιπούς δικαιούχους”.

[4] ΦΕΚ τ. Α, αρ.φ. 234/1998, Ν. 2645/1998 «Καθιέρωση της 14ης Σεπτεμβρίου ως ημέρας εθνικής μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το Τουρκικό κράτος».

[5] Την ομάδα των ενόπλων αυτών μυστικών αστυνομικών, την συνόδευαν βαριές κατηγορίες συνεργασίας στα χρόνια της ξένης κατοχής με τη GE.STA.PO. και η συμπαράταξή της με τη διεθνώς αναγνωρισμένη Ελληνική κυβέρνηση, πριν καν κριθούν για τα “έργα” τους -όπως ήταν συμφωνημένο απ’ όλες τις πλευρές- είχε να κάνει αποκλειστικά με τη διάσωση του σαρκίου των μελών της και μόνον…

[6] Η συμμετοχή του Ελληνικού Εκστρατευτικού Σώματος στον πόλεμο της Κορέας έγινε στη βάση της απόφασης του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε.) της 27ης Ιουνίου 1950.

[7] Το Σάββατο 21 Νοεμβρίου 2020 δημοσιεύτηκε στην ημερήσια πρωινή εφημερίδα “Ροδιακή” της Ρόδου (ηλεκτρονική έκδοση) άρθρο του Προέδρου του Ινστιτούτoυ Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου κ. Ηλία Εμμ. Βασιλαρά με τίτλο “Άγνωστες ιστορικές σελίδες από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο – Η εκτέλεση δύο Καρπαθίων στην Αθήνα” που αναδημοσιεύτηκε την επομένη 22 Νοεμβρίου 2020 και στην ιστοσελίδα “Καρπαθιακά Νέα”. Στο άρθρο αυτό, στο οποίο ο κ. Βασιλαράς αναφέρεται εκτενώς στις εκτελέσεις δύο Καρπαθίων, του Νικολάου Τριπολίτη και του Βασιλείου Μπαλασάκη, γράφει για τον Βασίλη Μπαλασάκη και τα εξής:                                                                                                                               “Οι πληροφορίες αυτές απ’ όσο ξέρω, δεν είναι τόσο γνωστές σε πολλούς συγχωριανούς του …”. Σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα έχω να πω τα ακόλουθα:                                                                       

Έχοντας από χρόνια υπ’ όψιν μου τα ονόματα, και όχι μόνο, “των διά την Ελευθερίαν πεσόντων” Ολυμπιτών, που αναγράφονται στο μνημείο το οποίο βρίσκεται, ήδη από το 1953, τοποθετημένο στην αυλή της καθεδρικής εκκλησίας της Ολύμπου, επισκέφτηκα περί το 2000 την περιοχή Αγ. Σωτήρα Μάνδρας Αττικής (παλιότερα γνωστή ως Παλιοκούντουρα), όπου, το έτος 1944, εκτελέστηκαν 50 συνολικά Έλληνες πατριώτες μεταξύ των οποίων και ο Βασ. Μιχ. Μπαλασάκης. Εκεί άλλωστε ανεγέρθηκε αργότερα και το  μνημείο όπου αναγράφονται τα ονόματά τους μεταξύ των οποίων, έστω παραποιημένο, και εκείνο του προαναφερθέντος Ολυμπίτη. Αρκετά χρόνια μετά, και πάντως ήδη πριν το 2015, ασχολήθηκα επισταμένως, στο πλαίσιο της σύνταξης του σήμερα δημοσιευόμενου καταλόγου, με το πρόσωπο του Βασιλείου Μιχ. Μπαλασάκη. Έτσι ήρθα σε επαφή με την ανηψιά του εκτελεσθέντος Μαριγούλα Ξενικάκη – Κρητικού, κάτοικο τότε Μελισσίων Πεντέλης, ώστε να αποσαφηνίσω τα όσα αφορούσαν την περίπτωσή του και φυσικά, αν ήταν δυνατόν, να αποκτήσω κάποια φωτογραφία του. Πράγματι με τη βοήθεια της Μαριγούλας Ξενικάκη – Κρητικού (συζύγου του πρώτου εξαδέλφου της μητέρας μου, Εμμ. Γ. Κρητικού και μητέρας του πληροφορητή του κ. Ηλία Βασιλαρά, Γεωργίου Εμμ. Κρητικού) κατέγραψα πλήθος στοιχείων που αφορούσαν τη ζωή και τη δράση του εκτελεσθέντα. Επιπλέον των πληροφοριών αυτών έφτασε στα χέρια μου, με τη μεσολάβηση του έτερου, αείμνηστου σήμερα, εξαδέλφου μου Ιωάννη Νικ. Κρητικού και φωτογραφία του Βασ. Μιχ. Μπαλασάκη την οποία δημοσιεύω συνοδευτικά. Πέραν όμως των όσων ήδη αναφέρθηκαν, η προσφάτως αποβιώσασα μητέρα μου Μαρινία Τσαμπανάκη – Κρητικού με πληροφόρησε ότι το γονικό του σπίτι, όπου και γεννήθηκε ο Βασ. Μιχ. Μπαλασάκης, ήταν η οικία που ανήκει σήμερα στην οικογένεια Μιχαήλ Νικ.  Δράκου, έχοντας πωληθεί προπολεμικά από την οικογένειά του. Το σπίτι αυτό βρίσκεται στα όρια των συνοικιών “Σκαλϊάκια” και “Αποπαντή” της Ολύμπου, ακριβώς ύπερθεν της οικίας της εκ μητρός γιαγιάς μου Βουκαινίας Ζωγραφίδη – Κρητικού η οποία υπήρξε παλαιότερα οικία και έδρα του ιστορικού σχολείου του αρχαιότερου γνωστού δασκάλου της Ολύμπου, του Συμιακής καταγωγής διακο – Φιλιππή Αντωνίου Χωματά.                                                                   

 Ελπίζω στο μέλλον να μου δοθεί η ευκαιρία να δημοσιεύσω αναλυτικά όλο το υλικό που έχω συλλέξει για τον πατριώτη-αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης Βασ. Μιχ. Μπαλασάκη.   Θα πρέπει, τέλος, να αναφέρω ότι στις αρχές του 2020 είχαμε προγραμματίσει με τον εκλιπόντα Γιάννη Νικ. Κρητικό μια νέα επίσκεψη στην περιοχή του Αγ. Σωτήρα με σκοπό να γνωρίσει και εκείνος το μνημείο του εκτελεσθέντος συγγενούς του. Δυστυχώς όμως περιμένοντας να καλυτερεύσει ο καιρός επήλθε ο αδόκητος θάνατος του Ι. Ν. Κρητικού και η προγραμματισμένη εκείνη επίσκεψη δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ!… 

[8] Στο ήδη προαναφερθέν στην προηγούμενη υποσημείωση (υπ’ αριθ. 7) άρθρο του κ. Ηλία  Εμμ. Βασιλαρά, ο συγγραφέας αναφέρεται εκτενώς και στην εκτέλεση του Νικολάου Τριπολίτη. Λέει εκεί μεταξύ άλλων για την εκτέλεσή του:   “Ξαφνιάστηκα με την πληροφορία γιατί, ποτέ δεν άκουσα από κανένα Σποΐτη να μιλά για  άλλη εκτέλεση εκτός από εκείνες των τριών παιδιών που εκτελέσθηκαν από τους Γερμανούς στις 2 Νοεμβρίου του 1943” και εν συνεχεία “Με τον Νικόλαο Τριπολίτη προβληματίστηκα πολύ γιατί μέχρι σήμερα που γράφω αυτές τις γραμμές κανείς δεν ξέρει τίποτα…”.

Τα πράγματα όμως δεν είναι έτσι όπως περιγράφονται. Και πριν απ’ όλα το όνομα του Νικολάου Τριπολίτη εντοπίστηκε από τον γράφοντα στο πλαίσιο της αποδελτίωσης των σχετικών με τους Καρπαθίους πεσόντες δημοσιευμάτων στο σύγγραμμα του Γεωργίου Μ. Γεωργίου, “Καρπαθιακά”, σελ. 301, (Πειραιεύς 1958), πολλά χρόνια πριν, χωρίς όμως εκεί να προσδιορίζεται και η ακριβής καταγωγή του. Αποδύθηκα έκτοτε σε μια προσπάθεια εντοπισμού του χωριού της καταγωγής του εκτελεσθέντος Καρπαθίου συμπατριώτη μας.                                                                                                                 

Με τη βοήθεια των Σποϊτών συμπατριωτών μας α. Γιάννη Νικ. Κρητικού (κατοίκου, τότε, Μελισσίων Αττικής) β. Βασίλη Νικ. Κώτη (κατοίκου Νέας Υόρκης Η.Π.Α. και Μελισσίων Αττικής) και γ. Βαγγέλη Κων. Τσαμπουνιέρη (κατοίκου Αμαρουσίου Αττικής) εξακρίβωσα έγκαιρα την καταγωγή του. Πιο συγκεκριμένα ο μεν πρώτος  επιβεβαίωσε εξ αρχής τις Σποΐτικες καταβολές της οικογένειας Τριπολίτη μετά από πληροφόρηση, που είχε λάβει , όπως μου ανέφερε, στο πλαίσιο σχετικής συζήτησης από ορισμένους κατατοπισμένους εντόπιους συμπατριώτες στα Σπόα, ο δε δεύτερος με ενημέρωσε για την ύπαρξη στην αγροτική περιοχή Μάζα Σπόων κτημάτων, που αποτελούσαν παλαιότερα μέρος της περιουσίας της Σποΐτικης οικογένειας Τριπολίτη, τα οποία αγοράστηκαν κάποια στιγμή από τον παππού του Σποΐτη ιερέα παπά Βασίλη Χαρτοφύλακα (παλαιότερο οικογενειακό επώνυμο Κουμπανιός) και επροικίσθησαν μεταγενέστερα στην θυγατέρα του Σοφία Χαρτοφύλακα – Τσαμπουνιέρη. Ο τρίτος τέλος με έφερε σε επαφή με την Σποΐτισσα Στασία Σισαμή – Παπακώστα, βαφτιστικιά της αδελφής του Νικολάου Τριπολίτη, η οποία μου αφηγήθηκε τις αναμνήσεις της από τις επισκέψεις της σε μικρή ηλικία στην οικία της οικογένειας Τριπολίτη που βρισκόταν στην Κηφισιά. Έτσι ταυτοποιήθηκε από τον γράφοντα πολλά χρόνια πριν το προαναφερθέν δημοσίευμα η Σποΐτικη καταγωγή του εκτελεσθέντος από τους Γερμανούς Νικολάου Τριπολίτη. Και όχι μόνο αυτό αλλά στα πλαίσια των εκδηλώσεων του εορτασμού της 71ης επετείου της Επαναστάσεως της Καρπάθου (5η Οκτωβρίου 1944) που πραγματοποιήθηκε την 8η Νοεμβρίου 2015, στην αίθουσα του Πειραϊκού Συνδέσμου στον Πειραιά, με πρωτοβουλία του Σ.Α.Κ., ανακοινώθηκε από τον γράφοντα το όνομα και η καταγωγή του εις επήκοον 250 περίπου Καρπαθίων της Αττικής! Παρόντα μάλιστα εκεί ήταν και γνωστά μέλη της Σποΐτικης παροικίας της Αττικής, όπως ο πρώην Πρόεδρος του Συλλόγου των Απανταχού Σποΐτών Αμαρουσίου “Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ” γιατρός Γιάννης Μιχ. Διακομιχάλης και πολλοί άλλοι.

Σε άλλο σημείο του κειμένου ο συντάκτης του αναφέρει: “Ο Νικόλαος Τριπολίτης- εγγονός- είναι ο 4ος εκτελεσθείς Σποΐτης και ως τέσσερις πρέπει να λογαριάζονται πλέον οι εκτελεσθέντες”. Και οι μεν εκτελεσθέντες Σποΐτες είναι πράγματι συνολικά τέσσερεις. Στους θυσιασθέντες όμως Σποΐτες θα πρέπει να συμπεριληφθεί και ο Μανώλης Ι. Ματσάγκος, με Σποΐτικη πατρική καταγωγή που έπεσε ως αντάρτης του Ε.Λ.Α.Σ. σε μάχη με τις Γερμανικές κατοχικές δυνάμεις στην περιοχή της Θήβας. Κλείνοντας τέλος την υποσημείωση αυτή θα πρέπει να πω, πως χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για να εξακριβωθεί εάν η πληροφορία, που ήρθε εντελώς πρόσφατα σε γνώση μας, η οποία και προσδιορίζει με ακρίβεια την 27η Μαΐου 1944 ως ημερομηνία απαγχονισμού του Νικολάου Τριπολίτη από τους Γερμανούς στη θέση Μαύρη Ώρα Ασπρόπυργου Αττικής, αφορά το συγκεκριμένο πρόσωπο και δεν πρόκειται περί απλής συνωνυμίας. (Ερευνητική εργασία Χρηστίνας Σ. Σωτήρχου – βλ. Ιστοσελίδα “ΚΑΡΠΑΘΙΑΚΑ ΝΕΑ”, 30 Ιανουαρίου 2022, άρθρο με τίτλο “Βρέθηκε ο τόπος και ο χρόνος της εκτέλεσης του Σποΐτη αγωνιστή Ν. Τριπολίτη” – βλ. επίσης Εφημερίδα “Αθηναϊκά Νέα” – Έτος ΙΓ ́, αρ. φ. 4433, Αθήναι, 8 Ιουνίου 1944 – σ. 1).

[9] Το “Μνημείο θυσιασθέντων Καρπαθίων”, έργο του Καλύμνιου γλύπτη Μ. Τηλιακού, κατασκευάστηκε με πρωτοβουλία της “K.E.P.A.” (Karpathian Educational & Progressive Association) και εγκαινιάστηκε την 28η Οκτωβρίου 1952 από τον τότε Έπαρχο Καρπάθου Ναπολέοντα Ξανθούλη. Ο αρχικά λαξευμένος κατάλογος πεσόντων Καρπαθίων του μνημείου περιλάμβανε δεκαπέντε (15) μόνο ονόματα.

[10] Η σχετική επιστολή με την πρόταση του γράφοντος κατατέθηκε στη Γραμματεία του Σ.Α.Κ. τη 17η Νοεμβρίου 2015 και καταχωρίστηκε με αρ. πρωτ.: 488/23-11-2015.