Κωστής Βασιλαράκης (1926-2018)
Visits: 174
Ο Κωστής Βασιλαράκης, γνωστός και ως «Κωστούλιας» ήταν ένας ξεχωριστός οργανοπαίχτης, μαντιναδόρος και γλεντιστής. Γεννήθηκε στο Όθος της Καρπάθου το 1926 και έζησε τα περισσότερα χρόνια του στην Κάρπαθο. Εκτός από οργανοπαίχτης, εργάστηκε και ως μαραγκός, χτίστης, και σοβατζής.
Όπως ο ίδιος δήλωσε στη συνέντευξή του [1], το παίξιμο του επηρεάστηκε από τους «μεγάλους οργανοπαίχτες της εποχής», όπως τον πατέρα του Κωστούλια Βασιλαράκη (λύρα), το γέρο Παπουτσάκη (βιολί), το Βαγγέλη Γεργατσούλη (λύρα), το Λαθουράκη (λύρα), τον Καραξή (λύρα) και άλλους.
Ο Κωστής παρακολούθησε το ιταλικό σχολείο, έφτασε μέχρι και την πρώτη τάξη του Γυμνασίου. Από το 1938 έως και το 1944, η οικογένεια του ζούσε στις Βάσσες, εκμεταλλευόμενη τα κτήματα της Μονής του Αγίου Γεωργίου [1], [2].
Για ένα μικρό χρονικό διάστημα (1968) μετανάστευσε στην Αμερική, αλλά επέστρεψε στην Κάρπαθο συνειδητοποιώντας τις δυσκολίες της μεταναστευτικής ζωής.
Επιστρέφοντας στο Όθος ξεχώρισε ένα κορίτσι σε πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα, και τη προσφώνησε:
«Όλες οι κόρες όμορφες, μα μια μικρή μ΄αρέσει
που κάνει τη χωρίστρα της στης κεφαλής τη μέση».
Λίγο αργότερα απεκάλυψε ποιαν αγαπούσε:
«Όλοι αγαπούν τριαντάφυλλα, μα εγώ το λιοσμαράκι
και το όνομα σου θα γραφτεί, Σόφη Βασιλαράκη».
Μερικά χρόνια μετά την παντρεύθηκε και η Σοφία Χατζαντώνη έγινε η αγαπημένη του σύζυγος, που απέκτησε μαζί του δύο αγόρια και τρεις κόρες [3].
Ο Κωστής Βασιλαράκης γλεντάει στο Όθος μαζί με τους φίλους του
Το ξεχωριστό του μουσικό ταλέντο απόλαυσαν οι συμπατριώτες μας σε εκατοντάδες περιστάσεις, που συμμετείχε ως οργανοπαίχτης και τραγουδιστής. Ταυτόχρονα τον μελέτησε και ανέδειξε ο εθνο-μουσικολόγος Rudolf Maria Brandl (1962-2018), που μελέτησε διεξοδικά τη μουσική της Καρπάθου, προβαίνοντας σε συμπεράσματα σχετικά με τη μουσική συγγένεια και εγγύτητα των σκοπών, όπως αυτοί ερμηνεύονται και εκτελούνται σε διαφορετικά σημεία του νησιού.
Ο σπουδαίος Αυστριακός εθνομουσικολόγος ταξίδεψε πολλές φορές στην Κάρπαθο, κατέγραψε μουσικούς και γλεντιστές της εποχής. Είναι ενδιαφέρον ότι στο ηχητικό υλικό που συνοδεύει το βιβλίο, έχουν επιλεχθεί 17 εκτελέσεις του Κωστή Βασιλαράκη από τις 51 που καταγράφηκαν, όπως φαίνεται και στον πίνακα περιεχομένων του υλικού που συνοεδεύει το βιβλίο του [5].
Έχοντας επίσης εξετάσει αρχειακές ηχογραφήσεις που διαθέτουμε (δεκαετία του ’60 – αρχείο Ν. Χατζαντώνη, δεκαετία του 70-80 καταγραφή Brandl, δεκαετία του ’90 – Απελλα Νότα – Άχολο Περιστέρι και άλλα), η προσήλωση του Κωστή στον ιδιαίτερο μουσικό τρόπο ερμηνείας, εκτέλεσης των σκοπών, γλωσσικού ιδιώματος αλλά και θεματολογίας είναι αξιοσημείωτη. Η παρουσία του αποτέλεσε σταθερά στην Καρπαθιακή Μουσική της μεσαίας ζώνης του νησιού.
Δυστυχώς ο Κωστής απουσιάζει από την επίσημη καρπαθιακή δισκογραφία μια που από όσα ο ίδιος εκμυστηρεύθηκε στη συνέντευξή του [1]: …. εξαίρεση αποτελεί το CD «Τ’ άχολο Περιστέρι», που εξέδωσε η Apella Nota to 2005 για λογαριασμό του Συλλόγου Οθειτών Αμερικής «Ο Άγιος Παντελεήμονας». Ο τίτλος εμπνεύστηκε από τη μαντινάδα:
Οστά να ζώ θα τραγουδώ, γιατί σαν αποθάνω,
δε θα γυρίσω πια να δώ, το κόσμο τον απάνω!
Εγώ μου ‘κείνο το πουλί, τ’ άχολο περιστέρι,
που νυχτοξημερώνουν μου, Όθος, Βολά κι’ Απέρι.
Το καλοκαίρι του 2018 απεβίωσε λαβωμένος από την επάρατη νόσο, αφού πριν σχολίασε την επιδείνωση της υγείας του με μια τελευταία χαρακτηριστική μαντινάδα [2]:
«Ότα(ν) θωρώ τους φίλους μου, παίρνει η καρδιά μου αέρα,
μόνο χολιώ που μ’ έπιασε η αρρώστια εις τα γέρα,
εγέρασα παράωρα κι ήρθε ο καιρός να φύ(γ)ω,
να ‘ρχεστε να γλεντίζουμε και στο νεκροταφείο»
Σημείωση: Στο σχετικό μας άρθρο με τίτλο: Ανεζητώντας τους Παλιούς, περιγράφεται η ηχογράφηση του Κ. Βασιλαράκη το 1997 από την Άπελλα Νότα. Καθώς επίσης και τη σχετική οπικοακουστική παρουσίαση με τον ίδιο τίτλο στο youtube (https://www.youtube.com/watch?v=ZehqGymN5cA)
Μανόλης Τσαγκάρης & Περικλής Λαγωνικός,
Άπελλα Νότα, 2023.
Πηγές και Αναφορές
- Ανέκδοτη συνέντευξη του Κ. Βασιλαράκη (προς το Μανόλη Τσαγκάρη και Παναγιώτα Σταματιάδη), για την Καρπαθιακή Ηχώ, Άνοιξη του 2004.
- ΚωστήςΒασιλαράκης, τ΄άχολο περιστέρι της Καρπάθου, Μανώλη Δημελλά, Verena
- «Ανεζητώντας τους παλιούς», ανέκδοτη ηχογράφηση, Κάλλενες, 1997, Άπελλα Νότα
- Αρχείο φωτογραφιών Βασιλείας Βασιλαράκη
- Η λαϊκή μουσική του νησιού της Καρπάθου – Βιβλίο (Brandl, R. M. Reinsen D., 1992), karpathopedia
- Αρχείο Φωτογραφιών Άπελλα Νότα, Μανόλη Τσαγκάρη και Περικλή Λαγωνικού
- ΑΝ106 – Τ’ άχολο περιστέρι, ψηφιακός δίσκος, Άπελλα Νότα, 2005
